حجم نقدینگی در اقتصاد کشورمان در سال های اخیر روند افزایشی داشته است. در این میان، همواره درصدی از این نقدینگی به صورت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص جامعه وجود دارد و پرداخت نقدی را ممکن ساخته است. اما نکته حائز اهمیت در این خصوص، جایگاه تراکنش های شاپرکی نسبت به مبادلات بر مبنای اسکناس و مسکوک در اقتصاد کشورمان است. موضوعی که در جدیدترین گزارش شرکت شاپرک نیز به آن اشاره شده است.
بر اساس این گزارش یکی از شاخص هایی که نشان می دهد صنعت پرداخت الکترونیک تا چه میزان در اقتصاد ملی نقش داشته و چقدر در تسهیل مبادلات اقتصادی کشور موثر بوده است، شاخص “نسبت ارزش تراکنش های شاپرک به نقدینگی” است. برای بررسی این شاخص مهم، درصدی از نقدینگی که به صورت الکترونیکی پرداخت شده، محاسبه می شود. به گونه ای که پس از محاسبات مربوطه، اطلاعات جدول زیر به دست می آید که بیان گر روند رو به رشد این نسبت در ماه های اخیر است. به گونه ای که در پایان پاییز سال گذشته، ارزش تراکنش های شاپرک ۱۵.۰۹ درصد از کل نقدینگی بوده است که این شاخص نسبت به آبان ۱۴۰۰، کاهش ۰.۳۸ درصدی داشته است.
از سوی دیگر، در آذرماه ۱۴۰۰، ارزش تراکنش های شاپرک افزایش ۰.۰۳ درصدی داشته است که در قیاس با رشد ۲.۵۷ درصدی نقدینگی نسبت به ماه گذشته، افزایش شاخص نسبت ارزش تراکنش های شاپرکی به نقدینگی نسبت به ماه آبان ۱۴۰۰ را در پی داشته است.
هرچند باید یادآور شد که در زمان تولید گزارش حاضر، آمار میزان نقدینگی تا آذر ۱۴۰۰منتشر شده است، لذا نسبت ارزش تراکنش های شاپرک به نقدینگی به تفکیک هر سال در دوره ی زمانی سال ۱۳۹۲ لغایت آذر ۱۴۰۰ در شکل زیر ترسیم شده است که بیانگر روند رو به رشد و نوسانی این شاخص در مدت مورد بررسی است.
نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به نقدینگی
بر اساس این گزارش، در جدول زیر درصدی از نقدینگی که به صورت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص جامعه وجود دارد و پرداخت نقدی را ممکن ساخته، ارائه شده است.
در آذرماه سال گذشته، ۱.۶۷ درصد از کل نقدینگی، متعلق به اسکناس و مسکوک در دست اشخاص بوده است که نسبت به مقدار مشابه در آبان ۱۴۰۰ کاهش ۰.۰۴ – درصدی را تجربه نموده است. در آذر ۱۴۰۰ میزان نقدینگی با افزایش ۲.۵۷ درصدی همراه بوده و میزان اسکناس و مسکوک در دست اشخاص نیز با افزایش ۰.۰۳ درصدی همراه بوده است.
مقایسه نسبت ارزش تراکنشهای شاپرکی و اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به نقدینگی
بر اساس این گزارش، شکل زیر روند دو شاخص نسبت ارزش تراکنش های شاپرک به نقدینگی و نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به نقدینگی را نشان داده و امکان مقایسه تغییرات ارزش تراکنش های پرداخت الکترونیک و حجم اسکناس و مسکوک در دست اشخاص را از کل نقدینگی در طول زمان، ممکن می سازد.
روند نسبت ارزش تراکنش های شاپرک به نقدینگی در طول مدت مورد بررسی (ابتدای سال ۱۳۹۵ تا آذر ۱۴۰۰) دارای برایند صعودی بوده است و از ۷.۷۰ درصد در فروردین ماه ۱۳۹۵ به ۱۵.۰۹ درصد در آذر ۱۴۰۰ افزایش یافته است. این در حالی است که درصد اسکناس و مسکوک به نقدینگی در طول این مدت روندی در مجموع کاهشی داشته و از ۳.۱۸ درصد به ۱.۶۷ درصد رسیده است. به عبارت دیگر، گسترش نفوذ ابزارهای پذیرش، یکی از دلایل کاهش ۱.۵۱ درصدی نسبت اسکناس و مسکوک به نقدینگی در مدت مورد بررسی بوده است که انتظار می رود این روند کاهشی همچنان تداوم داشته باشد. اما با توجه به شروع روند کاهشی میزان نقدینگی به نظر می رسد سرعت کاهش سهم اسکناس و مسکوکات از نقدینگی، نسبت به گذشته کاهش یابد.